Onze meertaligheid gaat erop achteruit

Tussen 2015 en 2023 voerden we tijdens selectieprocessen maar liefst 33.280 taalvaardigheidstesten uit bij kandidaten. Over die periode daalde de gemiddelde kennis van het Engels van bijna B2 (complexe teksten kunnen begrijpen) naar B1 (nog net een eigen mening kunnen formuleren).

Voor Frans en Nederlands is de terugval nog groter. Terwijl Nederlandstaligen en Franstaligen de andere landstaal vroeger genoeg beheersten om hun mening te formuleren, hebben ze nu alleen nog frequente, dagelijkse uitdrukkingen onder de knie (het niveau net onder B1).

"Onze hersenen zijn ons belangrijkste exportproduct, dus een dalende taalvaardigheid brengt de competitiviteit van onze bedrijven in gevaar", waarschuwt Linda Cappelle, algemeen directeur bij Bright Plus.

“En die cijfers zijn dan nog het topje van de ijsberg. Bright Plus richt zich immers op meertalige bedienden, profielen waarvan je kan verwachten dat ze een bovengemiddelde talenkennis hebben. Het is duidelijk: we moeten actie ondernemen, of we stevenen af op een generatie die onvoldoende gewapend is in onze internationale bedrijfscontext.”

Uit onze analyse leren we ook dat jonge kandidaten beter scoren voor Engels – met dank aan sociale media, films en series – dan voor Frans en Nederlands. Belangrijke kanttekening: ze spreken dan wel vlot Engels, maar zeker niet altijd grammaticaal correct of op een professionele manier.

Ook Nadine De Donder, hoofdlector Frans aan HOGENT, stelt een gebrek aan grammaticale basis vast bij haar studenten: "We betalen de tol van de focus op STEM in het onderwijs. Talen verdwenen naar de achtergrond.” Nochtans is taal cruciaal om misverstanden, conflicten en miscommunicatie te voorkomen. In het klaslokaal en vervolgens op de werkvloer.

Werkgevers delen deze ervaring: "Het duurt steeds langer om taalvaardige kandidaten te vinden”, vertelt Samuel De Potter, Talent Acquisition Director bij Beaulieu International Group. “Afstudeerders komen minder goed voorbereid uit het onderwijs. Soms moeten we de taalvereisten zelfs naar beneden bijstellen in onze vacatures."

In een krappe arbeidsmarkt gaan daardoor soms kandidaten met een beperkte talenkennis aan de slag. Een gebrek aan zelfvertrouwen speelt hierin de hoofdrol. De angst om fouten te maken zorgt ervoor dat ze zich, soms onterecht, diskwalificeren voor een functie. Samuel: "We zien ook steeds vaker dat kandidaten huiverig zijn om vreemde talen te spreken, zelfs als hun niveau voldoende is. Dit zelfvertrouwen moeten we terugwinnen.”

AI-tools als ChatGPT en vertaalsoftware als DeepL zijn handige hulpmiddelen om een gebrekkige talenkennis op te vangen, maar échte taalvaardigheid kunnen ze niet vervangen. Wie een taal vlot en correct spreekt en schrijft, heeft een streepje voor, zeker in functies zoals verkoop of klantenservice.

Ons taalgevoel van jongs af aan ontwikkelen is dus de boodschap. Bedrijven kunnen werknemers op hun beurt aanmoedigen om hun talenkennis aan te scherpen. Met een aanbod aan taalopleidingen, bijvoorbeeld, taallunches of vergaderingen waarin er afwisselend een andere taal gesproken wordt.

Zo ontstaat er een cultuur waarin andere talen spreken heel gewoon is. En dat is nodig, want een meertalig team doet vlotter zaken, binnen en zeker buiten onze landsgrenzen. Talenkennis is een must voor klantencontacten en onderhandelingen, en het zorgt voor begrip en verbinding in de dagelijkse job. Kortom, het is een troef en zal dat altijd blijven.